Graffiti is voor het openbaar vervoer een jaarlijkse kostenpost van tonnen tot zelfs miljoenen euro’s. NS is per jaar zo’n 4 miljoen euro kwijt aan het verwijderen van de verf op de treinen. Uit de laatste cijfers blijkt dat het bedrijf in 2013 nog 75.000 vierkante meter aan graffiti van de treinen moest halen. Daar kwam nog eens 21.000 vierkante meter aan het interieur bij. Ook moest dit jaar 600 vierkante meter aan met graffiti besmeurde dakranden en koppen van NS-treinen worden overgeschilderd.
Het werkelijke bedrag om de graffiti te verwijderen ligt eigenlijk hoger dan 4 miljoen, benadrukt een NS-woordvoerder. “De kosten voor procesleiding, werkvoorbereiding, rangeerkosten en dergelijke, zitten hier nog niet eens in.” De zegsman spreekt van ‘vervelende en kostbare problematiek’. “De klant is hier de dupe van. Er gaan voor ons veel tijd en middelen in zitten, die we graag anders zouden besteden.”
Dat stelt ook de Rotterdamse stadsvervoerder RET. Daar moest men vorig jaar 8000 vierkante meter aan graffiti van de trams en metro’s halen. Alleen al aan het schoonmaken van de buitenkanten van de voertuigen was het bedrijf 600.000 euro kwijt. Eén vierkante meter graffiti verwijderen kost 75 euro, vertelt directeur Pedro Peters. “Zonde van onze spullen, zonde van alle tijd, moeite en geld die we eraan kwijt zijn.”
In Amsterdam moet het GVB per jaar 6,5 ton uitgeven aan het verwijderen van graffiti op de metro’s, bussen, trams en stations. “En dan rekenen we niet eens de kosten mee voor het buitendienststellen en milieuvervuiling”, laat de stadsvervoerder weten.
Door de inzet van extra cameratoezicht en het consequent doen van aangifte, waarbij de kosten op de daders worden verhaald, vermindert de graffitioverlast in Rotterdam enigszins. In de RET-voertuigen daalde het aantal bekliederingen spectaculair, van 27.493 in 2013 naar 2544 vorig jaar. “Maar het neemt niet weg dat het afgelopen jaar nog steeds zo’n 8000 vierkante meter graffiti verwijderd moest worden.”
Ook NS bewaakt de rangeerterreinen en spoorknooppunten met steeds meer camera’s en bewakers om de overlast tegen te gaan. Het werk van betrapte daders wordt daarbij vergeleken met ‘kunstwerken’ op en in andere treinen. Bij overeenkomsten krijgt de ‘artiest’ een extra schoonmaakrekening.
Toch staan de vervoerders soms machteloos in de strijd tegen graffiti. In Amsterdam werd in november vorig jaar op metrostation Venserpolder een heuse overval gepleegd op een metro: “Een groep van twintig man hielden de metro tegen door fietsen tussen de deuren te steken. Binnen 5 minuten hadden die onherkenbaar geklede jongens het gehele metrostel volgekliederd.”
Graffiti zo snel mogelijk weggehaald om de ’terugziekick’ te verkleinen
Het GVB haalt sinds 2003 graffiti zo snel mogelijk weg van de Amsterdamse metro’s, trams en bussen: “Het maakt de kick van het terugzien het kleinst. Maar reizigers voelen zich ook onveilig als het er smerig uitziet in het OV. En op het gevoel van onveiligheid word je in de concessie met de gemeente afgerekend.”
Bij NS gaat dezelfde vlieger op: “Schone treinen dragen bij aan een prettig, veilig gevoel bij onze reizigers. Iets wat er schoon en heel uitziet, nodigt meer uit om het mooi te laten. Daarom balen wij ook zo van graffiti.” Ook de RET hanteert deze ‘gebroken ruit theorie’. Toch levert dit ook soms lastige dilemma’s op, zegt directeur Pedro Peters: “Laten we een vieze metro rijden, of zetten we een schone metro met een kleine vertraging in?”
De regionale vervoerder Veolia haalt de graffiti eveneens snel weg. “Het doel is om het dezelfde dag nog te verwijderen”, reageert directeur Manu Lageirse. “De vreugde voor de maker willen we zo kort mogelijk houden. Ze moeten er zo min mogelijk plezier aan beleven.”
Veolia wordt minder getroffen door de problematiek dan NS en de Amsterdamse en Rotterdamse stadsvervoerders. “Het verwijderen van graffiti op de treinen in Limburg valt gelukkig mee: tussen de 5.000 en 10.000 euro per jaar.”
